BEZPIECZEŃSTWO W RUCHU DROGOWYM

Obserwujemy systematyczny wzrost ruchu motoryzacyjnego na polskich drogach przy ograniczonej możliwości doskonalenia infrastruktury komunikacyjnej. To przyczynia się do szybkiego wzrostu wypadków w ruchu drogowym w Polsce, zwłaszcza z udziałem dzieci i młodzieży.
 W Polsce wszystkie dzieci od siódmego roku życia mają ustawowy obowiązek uczęszczania do szkoły. Zgodnie z prawem o ruchu drogowym od tego też wieku stają się pełnoprawnymi uczestnikami ruchu drogowego. Mogą samodzielnie korzystać z dróg w charakterze pieszych. Droga dziecka do szkoły staje się więc ważnym problemem komunikacyjnym i edukacyjnym.

Na drodze obowiązuje zasada ograniczonego zaufania, ale dzieci nie potrafią w pełni ocenić tego, co dzieje się na drodze. Przechodząc przez jezdnię lub ulicę, za każdym razem narażone są na niebezpieczeństwo. Zachowanie dzieci jest spontaniczne; bawiąc się zapominają o wszystkim. Chcąc odzyskać piłkę, widząc kolegę, przebiegają na drugą stronę jezdni nie zważając na nic.
Większość wypadków zdarza się na drogach pozamiejskich i to dość często na prostych odcinkach, a w miastach - na przejściach dla pieszych, przystankach komunikacji publicznej, skrzyżowaniach.
Do najczęstszych przyczyn wypadków drogowych należą:

  • nagłe wtargnięcie na jezdnię,

  • zabawy na jezdniach i poboczach drogi,

  • brak opieki nad dzieckiem znajdującym się na drodze,

  • wypadnięcie z pojazdu,

  • wyjście zza przedmiotów stałych (zza stojącego samochodu),

  • wsiadanie i wysiadanie z pojazdu w trakcie jazdy,

Bezpieczne uczestnictwo dziecka w ruchu drogowym jest uzależnione od jego rozwoju psychicznego i fizycznego. Od reakcji jego mózgu, układu nerwowego oraz zmysłów na bodźce zewnętrzne umożliwiające racjonalne zachowanie w każdej sytuacji. Wrażenia, zwłaszcza wzrokowe i słuchowe są jednym z podstawowych elementów poznawczych. Od momentu zobaczenia lub usłyszenia pojazdu do podjęcia decyzji i wykonania określonych ruchów upływa zwykle pewien czas. Jest to czas reakcji.

Ważnymi czynnikami, które wpływają na długość czasu reakcji uczestnika ruchu drogowego są:

  • ostrość widzenia,

  • pole widzenia,

  • prawidłowe ocenianie odległości,

  • rozróżnianie barw,

  • odporność oczu na zmęczenie.

Dobry słuch również zapewnia bezpieczeństwo pieszemu oraz kierującemu pojazdem. Za pomocą słuchu można poznać rodzaj bodźca, ustalić jego kierunek, zlokalizować pochodzenie dźwięku.
Bardziej złożoną, a tym samym dokładniejszą informację o świecie dają spostrzeżenia, czyli procesy odzwierciedlania przedmiotów i zjawisk. W spostrzeganiu, wyborze i identyfikacji bodźców duże znaczenie ma uwaga.

Uwaga uczestnika ruchu drogowego powinna charakteryzować się takimi cechami jak: podzielność, trwałość, przerzutowość. Uwaga jest potrzebna, aby uczestnik ruchu drogowego dokonał wyboru tylko tych bodźców, które są ważne dla danej sytuacji komunikacyjno- drogowej.
Przewidywanie następstw na podstawie określonych przesłanek czyli wyobraźnia ma ważne znaczenie w bezpieczeństwie ruchu drogowego.

Czujność polegająca na gotowości do pokonania nagłych i niespodziewanych przeciwności na drodze ma tu nie mniejsze znaczenie. Dokładna obserwacja drogi i jej otoczenia, logiczne kojarzenie faktów uczy przewidywania.
Samopoczucie uczestnika ruchu drogowego, jego zdrowie fizyczne, warunki biometeorologiczne mają również ogromny wpływ na bezpieczeństwo wszystkich znajdujących się na drodze.

Wymienione wyżej cechy psychiczne nie są jeszcze dostatecznie rozwinięte u dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Wolniej przebiega u nich proces spostrzegania, niewystarczająco odróżniają czynniki istotne od nieistotnych. Nie zawsze też potrafią informacje słowne przetransferować na czynności praktyczne. Wyobraźnia i myślenie przyczynowo-skutkowe nie jest jeszcze dostatecznie rozwinięte. W wielu przypadkach opóźnienia w szybkim podejmowaniu właściwych decyzji wynikają z braku analizy i syntezy określonych zjawisk. Mimo, że z czasem zdolność spostrzegania i oceny sytuacji w ruchu drogowym ulega poprawie, to nierzadko dochodzi do przeceniania swoich możliwości i umiejętności bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym poprzez chęć rywalizacji rówieśniczej, np. kto zdąży przebiec jezdnię przed jadącym pojazdem.